Muồng hoàng yến là một trong những loại cây cảnh nổi bật, ở Việt Nam có tên gọi là Osaka hay Osaka hoa vàng. Tên khoa học của Muồng hoàng yến là Cassia fistula. Ngoài ra, cây còn được gọi bằng nhiều cái tên khác như Muồng hoàng hậu, Mai dây, Mai nở muộn, Hoa lồng đèn, Bò cạp vàng, Cây xuân muộn,…
Muồng hoàng yến thuộc phân họ Vang (Caesalpinioideae) của họ Đậu (Fabaceae).
Cây Osaka có nguồn gốc xuất xứ từ miền nam châu Á. Đây là loài cây ưa sáng, khả năng chịu hạn tốt và tốc độ sinh trưởng và phát triển nhanh. Muồng hoàng yến được phân làm 2 loại là cây Muồng hoàng yến vàng (cây Osaka vàng) và Muồng hoa đỏ (cây Osaka đỏ).
Cây Muồng hoa vàng được trồng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, nhưng là quốc hoa của Thái Lan với tên gọi là Dok Khuen.
Đặc điểm cây Muồng hoàng yến
Muồng hoàng yến thuộc cây thân gỗ có chiều cao trung bình tới 10 – 20m. Cây phát triển khá nhanh, kích thước đường kính thân khoảng 40cm. Loài muồng này có 2 lớp vỏ: vỏ thân ngoài có màu xám trắng; vỏ thịt bên trong dày 6 – 8mm và có màu hồng. Ở giữa là phần lõi gỗ cứng, chắc chắn và giàu tanin.
Cây có nhiều cành nhánh, cành có đặc điểm nhẵn, kích thước đa dạng. Lá thuộc dạng lá kép lông chim chẵn, dài khoảng 15 – 60cm, gồm 4 – 8 cặp lá chét. Lá chét hình bầu dục có đầu nhọn, bản rộng và bề mặt nhẵn. Chúng mọc đối và có kích thước chiều dài khoảng 7 – 21cm, chiều rộng khoảng 4 – 9cm.
Hoa Muồng hoàng yến mọc từ cuống dài tạo thành những chùm hoa lớn rủ dài xuống khoảng 20 – 40cm. Mỗi hoa Osaka vàng có 5 cánh hình bầu dục tương đối bằng nhau, phủ lông mượt ở mặt ngoài. Vào mùa hoa nở, cây hoa hoàng yến lại rực rỡ sắc vàng tươi, nổi bật cả một nền trời. Thời điểm mùa hoa không giống nhau đối với hai nửa bán cầu do điều kiện môi trường và thời tiết khác nhau: Bắc bán cầu có mùa hoa vào tháng 5-7, còn tháng 11 là mùa hoa ở Nam bán cầu.
Quả Muồng hoàng yến có dạng quả đậu hình trụ, chiều dài khoảng 20 – 60cm, đường kính khoảng 15 – 25mm. Mỗi quả Osaka hoàng yến lại mang nhiều hạt hình trái xoan, vỏ cứng. Không giống quả của những loài cây khác có mùi thơm hoặc không có mùi gì, thì quả của cây muồng vàng lại có mùi hôi khó chịu.
Hướng dẫn trồng và chăm sóc
Chuẩn bị đất trồng
Muồng hoàng yến có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau.Tuy nhiên, cây phát triển tốt tại khu vực nhiều nắng và thoát nước tốt.
Bạn có thể mua đất sẵn hoặc tiến hành trộn đất với phân bò hoai mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ…
Nên bón lót với vôi rồi phơi ải từ 15 - 20 ngày trước trồng để xử lý các mầm bệnh có trong đất.
Nếu có điều kiện, nên trồng ở nơi đất rộng vì cây muồng hoàng yến phát triển mạnh và thuộc loại cây lâu năm nên cần lượng đất lớn để nuôi dưỡng.
Nếu trồng ven đường thì cần chuẩn bị cọc chống và bón lót phân chuồng ủ kĩ.
Chọn giống và trồng cây
Gieo hạt giống
Muồng hoàng yến thường được nhân giống bằng hạt.
Vào cuối năm, khi quả có màu nâu đậm, khô là lúc thu hạt tốt nhất.
Hạt Muồng hoàng yến khá nhẹ, mỗi kilogram gồm 5.700 - 10.400 hạt.
Hạt màu nâu nhạt, hình bầu dục, cứng, có thể cất giữ đến 2 - 3 năm trong hộp kín.
Các hạt được cất trữ nảy mầm tốt hơn cả hạt tươi. Trước khi đem gieo, hạt được ngâm trong nước nóng trong vòng 4 - 5 phút sau đó rửa sạch.
Nhưng cũng có ý kiến việc ngâm nước nóng làm giảm tỷ lệ nảy mầm. Có nơi đem ngâm hạt 1 - 2 ngày trong nước ấm trước khi gieo.
Ngâm hạt trong nước nóng 48 - 52 độ C (2 sôi, 3 lạnh) khoảng 5 phút, vớt ra rửa sạch, đem ủ trong vải ẩm cho nứt nanh rồi đem gieo.
Gieo hạt trên luống với khoảng cách 25 x 25cm hoặc trong các túi bầu nilon 10 x 12cm có chứa hỗn hợp đất, phân chuồng hoai mục.
Thường xuyên tưới đủ ẩm, làm cỏ, chăm sóc và làm giàn che bớt ánh sáng trực xạ cho tới kh i cây con cao 50 - 60cm, đường kính thân 0,3 - 0,5cm, có 2 - 3 cặp lá ổn định (khoảng 1 năm) thì đem trồng.
Nếu không có điều kiện thu và ngâm hạt giống muồng hoàng yến các bạn có thể liên hệ các trại giống vườn ươm để mua cây giống muồng hoàng yến đã được gieo sẵn.
Cách trồng
Đào hố 60 x 60 x 60cm, xé bỏ bầu nilon rồi đặt cây giống xuống, nén chặt phần đất xung quanh bầu nhưng không nén sát vào gốc cây.
Cây lấp đất cho cây con ngang mặt bầu rồi tưới nước cho cây.
Trồng với khoảng cách cây cách cây từ 5 - 7m.
Sử dụng cọc cắm chéo 60 độ so với mặt đất rồi cố định cây vào cọc để cố định cây.
Chăm sóc muồng hoàng yến sau trồng
Vào mùa khô, thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho cây.
Do cây muồng hoàng yến không chịu được ngập úng nên phải lòng tốt công tác thoát nước vào mùa mưa.
Trong 3 - 4 năm đầu, mỗi năm bón phân 2 lần vào tháng 4 - 5 hoặc tháng 9 - 10.
Thường xuyên làm cỏ dại cho cây. Sau đó, mỗi năm bón 3 đợt vào đầu mùa mưa, giữa mùa mưa và cuối mùa mưa.
Từ năm thứ 4 trở đi, cây sẽ phát triển nhanh nên phải xới xung quanh gốc với đường kính rộng từ 60 - 80cm, sâu 3 - 4cm.
Nếu trồng làm cảnh thì cần chú ý tỉa cành, chăm sóc tán để tạo cho cây có dáng đẹp hơn.
Tăng trưởng.
Giai đoạn nhỏ cây tăng trưởng chậm, nhưng sau đó tăng dần.
Hệ rễ phát triển ngay khi còn non. Khi trồng rừng hỗn giao, cây có thể đạt chiều cao trung bình 13,5m và đường kính trung bình 14cm sau 12 năm.
Trong điều kiện thuận lợi, mỗi năm có thể tăng trưởng đường kính trung bình 1,4 - 1,5cm (trong vòng 16 năm), còn tăng trưởng chiều cao trung bình khoảng 0,6m/ năm (trong vòng 4 năm đầu)
Cây Muồng hoàng yến có độc không?
- Cây hoa muồng hoàng yến có giá trị thẩm mỹ và rất nhiều những công dụng hữu ích. Nhưng điều cần lưu ý là cây lại có độc. Độc tố có ở hầu hết các bộ phận của cây hoàng yến là lá, hoa, quả, hạt. Đặc biệt là phần hạt chứa nhiều các chất độc hại cho sức khỏe nhất.
- Thế nên, cây hoa hoàng yến chủ yếu được trồng tạo cảnh quan và che bóng mát tại các khu đô thị, khu công trình. Cây cũng được trồng nhiều để trang trí trong vườn nhà hay trước cửa nhà nhưng nên hạn chế hoặc phải thường xuyên nhắc nhở mọi người cẩn thận, nhất định không được ăn và nấu nướng các bộ phận của cây.
Nguồn : internet / Tổng hợp : KTS.Phạm Duy